ISTOTA SZTUKI
Dlaczego się odwracają, wychodząc z podziemi czy wracając z zaświatów? O istocie sztuki, artyzmu i bycia artystą
Od początku swego istnienia człowiek odczuwał potrzebę wznieść się ponad pragmatyzm życia codziennego i wyrazić siebie oraz prawdę o świecie w artystycznej ekspresji. W wyniku tego imperatywu powstała szeroko rozumiana sztuka z całym szeregiem swoich dyscyplin, konwencji i gatunków, a w ślad za nią – teoria i krytyka poszczególnych jej gałęzi, wykształciło się pojęcie artyzmu i obrosło pakietem swoistych kategorii i kryteriów, wreszcie wykrystalizował się model artysty, kojarzony z charakterystycznym acz ewoluującym na przestrzeni wieków zestawem cech. Także dziś zanurzamy się w sztukę – otaczamy się nią, uczestniczymy w niej bądź ją tworzymy, doświadczamy artyzmu, cieszymy się obecnością artystów, podziwiamy ich i ubóstwiamy, czasem krytykujemy, choć raczej rzadko zastanawiamy się nad istotą tego zjawiska (mimo przebogatej w gruncie rzeczy spuścizny refleksji o sztuce zostawionej nam przez filozofów oraz teoretyków i twórców poszczególnych jej dziedzin w minionych wiekach, a także podejmowanej współcześnie). Temu właśnie zagadnieniu poświęcony został niniejszy moduł. Zaplanowane w nim rozważania swój punkt wyjścia mają w archetypicznej refleksji o sztuce, zawartej w mitologicznej historii Orfeusza i Eurydyki, przechodzą następnie przez kilka kulturowych nawiązań do tego toposu, próbujących zgłębić motywacje Orfeusza i przynieść odpowiedź na pytanie o przyczyny jego decyzji, by ostatecznie skupić się na kondycji tego obszaru naszego życia aktualnie. Ich efektem będzie okazja do namysłu nad sensem sztuki w ogóle, istotą artyzmu i etosem artysty, co w konsekwencji powinno otworzyć nasze oczy na problemy współczesnej kultury i sztuki. Wszystko po to, by lepiej w niej uczestniczyć, pełniej ją przeżywać, rozumieć jej możliwości i ograniczenia oraz wiedzieć, jak o nią dbać i w jaki sposób jej pomóc.
- Orfeusz i Eurydyka
- sztuka
- artyzm
- artysta
DZIEŁO WIODĄCE DLA OMAWIANIA TEMATU
Mit o Orfeuszu i Eurydyce, [w:] J. Parandowski, Mitologia, wyd. Iskry, Warszawa 1950, s. 111-113.
DZIEŁA INSPIROWANE DZIEŁEM WIODĄCYM
WSKAZÓWKI METODYCZNE
Moduł realizowany jest w oparciu o kompilację elementów różnych metod nauczania:
- metody podające: pogadanka, prelekcja, opowiadanie, opis, objaśnienie/wyjaśnienie;
- metody problemowe: rozmowa, wskazywanie i nazywanie problemu, szukanie odniesień do przedstawionych zjawisk w innym materiale kulturowym i w życiu codziennym, analiza i interpretacja tekstu literackiego;
- metody aktywizujące: burza mózgów, praca w grupach, poszukiwanie odpowiedzi w spreparowanym materiale, dyskusja;
- metody eksponujące: prezentacja multimedialna, film;
- metody praktyczne: metoda tekstu przewodniego.
Rolą nauczyciela jest zainspirowanie ucznia, pobudzenie go do myślenia i dostrzeżenia zjawiska oraz stworzenie warunków do rozwiązania problemu.
LITERATURA POLECANA
- Orfeusz, [w:] W. Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, PIW, Warszawa 1985, s. 799.
- Budka M., Orfeusz. Muzyk, poeta, kochanek [online], dostępny w Internecie: https://niezlasztuka.net/o-sztuce/orfeusz-muzyk-poeta-kochanek-eurydyka/ (dostęp: 23.01.2023).
- Birkholc R., Recenzja filmu Portret kobiety w ogniu [online], dostępny w Internecie: https://edukacjafilmowa.pl/portret-kobiety-w-ogniu-2019/ (dostęp: 26.01.2023).
- Kisiel M., Za nim na ścieżce nie było nikogo, „Nowe Książki” 2003, nr 4, s. 38.
- Olejniczak J., Eurydyka, Orfeusz, Miłosz, miłość, śmierć, poezja, „Świat i Słowo” 2006, nr 1, s. 173-190.
- Żakiewicz Z., Poeta-Orfeusz, „Kwartalnik Artystyczny” 2002, nr 4, s. 14-17.
- Strużyńska A., Orfeusz i Eurydyka – interpretacja [online], dostępny w Internecie: https://poezja.org/wz/interpretacja/3219/Orfeusz_i_Eurydyka (dostęp: 27.01.2023)
- Słomińska E., Muzyczna strona wyobraźni Zbigniewa Herberta. Cz. I – muzyczni bohaterowie o rodowodzie antycznym [online], dostępny w Internecie: https://meakultura.pl/artykul/muzyczna-strona-wyobrazni-zbigniewa-herberta-czesc-i-muzyczni-bohaterowie-o-rodowodzie-antycznym-949/ (dostęp: 27.01.2023).