ISTOTA SZTUKI

Dlaczego się odwracają, wychodząc z podziemi czy wracając z zaświatów? O istocie sztuki, artyzmu i bycia artystą

Od początku swego istnienia człowiek odczuwał potrzebę wznieść się ponad pragmatyzm życia codziennego i wyrazić siebie oraz prawdę o świecie w artystycznej ekspresji. W wyniku tego imperatywu powstała szeroko rozumiana sztuka z całym szeregiem swoich dyscyplin, konwencji i gatunków, a w ślad za nią – teoria i krytyka poszczególnych jej gałęzi, wykształciło się pojęcie artyzmu i obrosło pakietem swoistych kategorii i kryteriów, wreszcie wykrystalizował się model artysty, kojarzony z charakterystycznym acz ewoluującym na przestrzeni wieków zestawem cech. Także dziś zanurzamy się w sztukę – otaczamy się nią, uczestniczymy w niej bądź ją tworzymy, doświadczamy artyzmu, cieszymy się obecnością artystów, podziwiamy ich i ubóstwiamy, czasem krytykujemy, choć raczej rzadko zastanawiamy się nad istotą tego zjawiska (mimo przebogatej w gruncie rzeczy spuścizny refleksji o sztuce zostawionej nam przez filozofów oraz teoretyków i twórców poszczególnych jej dziedzin w minionych wiekach, a także podejmowanej współcześnie). Temu właśnie zagadnieniu poświęcony został niniejszy moduł. Zaplanowane w nim rozważania swój punkt wyjścia mają w archetypicznej refleksji o sztuce, zawartej w mitologicznej historii Orfeusza i Eurydyki, przechodzą następnie przez kilka kulturowych nawiązań do tego toposu, próbujących zgłębić motywacje Orfeusza i przynieść odpowiedź na pytanie o przyczyny jego decyzji, by ostatecznie skupić się na kondycji tego obszaru naszego życia aktualnie. Ich efektem będzie okazja do namysłu nad sensem sztuki w ogóle, istotą artyzmu i etosem artysty, co w konsekwencji powinno otworzyć nasze oczy na problemy współczesnej kultury i sztuki. Wszystko po to, by lepiej w niej uczestniczyć, pełniej ją przeżywać, rozumieć jej możliwości i ograniczenia oraz wiedzieć, jak o nią dbać i w jaki sposób jej pomóc.

DZIEŁO WIODĄCE DLA OMAWIANIA TEMATU

Mit o Orfeuszu i Eurydyce, [w:] J. Parandowski, Mitologia, wyd. Iskry, Warszawa 1950, s. 111-113.

DZIEŁA INSPIROWANE DZIEŁEM WIODĄCYM

Portret kobiety w ogniu (Portrait de la jeune fille en feu), reż. Céline Sciamma, 2019, Francja [film]
·     C. Miłosz, Orfeusz i Eurydyka, [w:] „Tygodnik Powszechny”, nr 40 (2778), 06.10.2002 r. [online], dostępny w Internecie: http://www.tygodnik.com.
pl/numer/277840/milosz-wiersz.html (dostęp: 23.01.2023) [poemat];
·     Z. Herbert, H. E. O., [w:] idem, Król mrówek. Prywatna mitologia, Wydawnictwo a5, Kraków 2001, s. 11-12 [opowiadanie];
przekład na j. ang.: King of the Ants: mytholoical essays, tłum. John and Bogdana Carpenter, Hopewell, Ny: Ecco Press, 1999.

WSKAZÓWKI METODYCZNE

Moduł realizowany jest w oparciu o kompilację elementów różnych metod nauczania:

  • metody podające: pogadanka, prelekcja, opowiadanie, opis, objaśnienie/wyjaśnienie;
  • metody problemowe: rozmowa, wskazywanie i nazywanie problemu, szukanie odniesień do przedstawionych zjawisk w innym materiale kulturowym i w życiu codziennym, analiza i interpretacja tekstu literackiego;
  • metody aktywizujące: burza mózgów, praca w grupach, poszukiwanie odpowiedzi w spreparowanym materiale, dyskusja;
  • metody eksponujące: prezentacja multimedialna, film;
  • metody praktyczne: metoda tekstu przewodniego.

Rolą nauczyciela jest zainspirowanie ucznia, pobudzenie go do myślenia i dostrzeżenia zjawiska oraz stworzenie warunków do rozwiązania problemu.

LITERATURA POLECANA

Autorstwo modułu i scenariusza: dr Mariusz Pleszak